نقشه یابی نواحی ژنومی صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گندم تحت شرایط تنش شوری در محیط هیدروپونیک

بسیاری از صفات که در مقاومت گیاه به شوری نقش دارند، توسط چندین ژن کنترل می شوند و به صورت کمی به ارث می رسند، بنابراین شناسایی qtl های مربوطه و کاربرد آن ها در انتخاب به کمک نشانگر(mas) در بهبود گیاهان، نقش مهمی ایفا می کند. به منظور نقشه یابی نواحی ژنومی مرتبط با شوری در گندم و تعیین سهم هر qtl در تنوع صفت مربوطه، 167 اینبرد لاین نوترکیب حاصل از تلاقی seri m82 وbabax به همراه دو والد مورد مطالعه قرار گرفتند. این تحقیق در سال 1391 در پژوهشکده زیست فناوری کشاورزی دانشگاه زابل در قالب طرح بلوک های کاملاً تصادفی با دو تکرار و تحت شرایط تنش شوری و بدون تنش در محیط کشت هیدروپونیک، به اجرا درآمد. صفات مورد مطالعه شامل صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک مانند درصد جوانه زنی، وزن تر و خشک ریشه و بخش هوایی و نسبت آنها، طول ریشه و ساقه و نسبت آنها،تراکم کلروفیل، پرولین، میزان کربوهیدرات های محلول، میزان آب نسبی برگ (rwc)، ضریب پایداری غشاء و فلورسانس کلروفیل (fo, fm, fv/fm)، بود. ابتدا تجزیه های آماری برای بررسی های فنوتیپی صفات شامل تجزیه واریانس، محاسبه همبستگی های فنوتیپی بین صفات، تجزیه مولفه های اصلی، تجزیه عامل ها و تجزیه خوشه ای انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تفاوت معنی داری میان لاین ها دردو شرایط تنش شوری و نرمال برای اکثر صفات مورد بررسی وجود دارد. حداکثر همبستگی بین وزن تر بخش هوایی با وزن خشک بخش هوایی (**0/94) مشاهده گردید. در تجزیه به مولفه های اصلی در شرایط نرمال،5 مولفه اول در مجموع 66/8 درصد ازتنوع را توجیه کرد و در شرایط تنش 7 مولفه اول 77/1 درصد تنوع را توجیه نمودند. تجزیه به عامل ها چندین عامل پنهانی را استخراج نمودند که بیش از 66/8 درصد از واریانس کل را توجیه کردند، برخی عامل ها تحت عنوان عامل جوانه زنی، نوری، ظرفیت نگهداری آب و پایداری غشاء نامگذاری شدند. گروه بندی ژنوتیپ ها با استفاده از تجزیه کلاستر انجام شد که در شرایط نرمال و تنش شوری به ترتیب 6 و 7 گروه شناخته شد. تجزیه qtl با استفاده از نقشه پیوستگی ژنتیکی حاصل از 249 نشانگرaflp، 74نشانگر ssr و 264 نشانگر dart و نرم افزارwinqtl cartographer به روش نقشه یابی فاصله ای مرکب انجام شد. برای صفات مورد بررسی در مجموع 38 qtl (16 عدد برای شرایط نرمال و 22 عدد برای شرایط تنش) به دست آمد. واریانس فنوتیپی توجیه شده بوسیله این qtlها از 6/12 تا 18/43 درصد متغییر بود که کمترین آن برای صفات میزان قندهای محلول در شرایط نرمال (qwsc7a.n) و طول ساقه در شرایط تنش (qls7a.s) و بیشترین آن برای صفت fm در شرایط تنش (qfm7a.s) به دست آمد. lod در دامنه 6/31-2/57 قرار داشت. بیشترین و کمترین lod به ترتیب برای qtlهای کلروفیل (qchl5d.n) و نسبت طول ریشه به طول ساقه هر دو در شرایط نرمال (qlrls7a.n) به دست آمد.